หมอประจำบ้าน: ไซนัสอักเสบ (Sinusitis)

[siritidaphon]

หมอประจำบ้าน: ไซนัสอักเสบ (Sinusitis)

ไซนัสอักเสบ (Sinusitis) คือ ภาวะที่มีการอักเสบของเยื่อบุภายในโพรงไซนัส (Sinus) ซึ่งเป็นโพรงอากาศที่อยู่ภายในกระดูกใบหน้า รอบจมูกและเบ้าตา เมื่อเกิดการอักเสบจะทำให้ทางระบายของเมือกจากไซนัสถูกอุดตัน และเกิดการคั่งค้างของสารคัดหลั่ง ทำให้มีอาการต่าง ๆ


1. ประเภทของไซนัสอักเสบ

แบ่งตามระยะเวลาของการเกิดอาการ:

ประเภท                                         ระยะเวลาของอาการ                                               สาเหตุที่พบบ่อย
ไซนัสอักเสบเฉียบพลัน (Acute)      มีอาการน้อยกว่า 4 สัปดาห์ (ส่วนใหญ่มักไม่เกิน 7-10 วัน)   การติดเชื้อไวรัส (ตามหลังไข้หวัด) หรืออาจตามมาด้วยเชื้อแบคทีเรีย
ไซนัสอักเสบกึ่งเฉียบพลัน (Subacute)   มีอาการ 4 - 12 สัปดาห์   
ไซนัสอักเสบเรื้อรัง (Chronic)   มีอาการต่อเนื่องนาน 12 สัปดาห์ (3 เดือน) ขึ้นไป         มักเกี่ยวข้องกับโครงสร้างโพรงจมูก, ภูมิแพ้, ริดสีดวงจมูก, หรือเชื้อรา


2. อาการหลักของไซนัสอักเสบ

อาการของไซนัสอักเสบมักจะคล้ายกับไข้หวัดหรือภูมิแพ้ แต่จะมีความรุนแรงและยาวนานกว่า:

•   น้ำมูก/เสมหะข้นผิดปกติ: มีน้ำมูกไหลออกจากจมูก หรือไหลลงคอ (Postnasal Drip) ที่มีลักษณะข้นเหนียว สีเหลืองหรือเขียว
•   คัดจมูก/หายใจติดขัด: หายใจลำบาก หรือรู้สึกแน่นในจมูก
•   ปวด/แน่นบริเวณใบหน้า: มีอาการปวดหน่วง ๆ หรือหนักบริเวณไซนัสที่อักเสบ เช่น หน้าผาก (เหนือคิ้ว), โหนกแก้ม, ระหว่างดวงตา, หรือรอบ ๆ จมูก อาการปวดมักจะรุนแรงขึ้นเมื่อ
ก้มศีรษะ
•   กลิ่นเหม็น: ลมหายใจมีกลิ่นเหม็น หรือรู้สึกเหม็นในจมูก
•   การรับกลิ่นและรสชาติลดลง: หรือหายไป
•   อาการอื่น ๆ: ไอเรื้อรัง (จากเสมหะไหลลงคอ), เจ็บคอ, ปวดศีรษะ, ปวดฟัน, หรืออาจมีไข้ต่ำ ๆ (โดยเฉพาะในชนิดเฉียบพลัน)


3. สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง

สาเหตุหลักคือการอุดตันของรูระบายไซนัส ซึ่งอาจเกิดจาก:

•   ไข้หวัด (ไวรัส): เป็นสาเหตุหลักของการอักเสบเฉียบพลัน
•   เชื้อแบคทีเรีย: มักเกิดตามหลังไข้หวัด หรือเมื่ออาการไม่ดีขึ้นภายใน 10 วัน
•   โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้: ทำให้เยื่อบุจมูกบวมและอุดตันรูระบายไซนัส
•   ความผิดปกติของโครงสร้างจมูก: เช่น ผนังกั้นช่องจมูกคด, ริดสีดวงจมูก (Nasal Polyps)
•   ปัจจัยกระตุ้นอื่น ๆ: ควันบุหรี่, มลภาวะ, การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิอย่างรวดเร็ว


4. การรักษา

การรักษาขึ้นอยู่กับชนิดและความรุนแรงของโรค:

•   การดูแลตนเองและบรรเทาอาการ:
o   ล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ: ช่วยลดความเหนียวข้นของน้ำมูกและช่วยให้ระบายออกได้ดีขึ้น
o   พักผ่อนให้เพียงพอ, ดื่มน้ำมาก ๆ
o   สูดไอน้ำอุ่นเพื่อช่วยละลายเมือก

•   การใช้ยา:
o   ยาปฏิชีวนะ (Antibiotics): ใช้เฉพาะในกรณีที่สงสัยว่าเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย
o   ยาลดอาการคัดจมูก: ทั้งชนิดรับประทานและชนิดพ่น (ไม่ควรใช้ชนิดพ่นติดต่อกันนานเกิน 3-5 วัน)
o   ยาพ่นจมูกสเตียรอยด์: ช่วยลดการอักเสบของเยื่อบุ
o   ยาแก้ปวด/ลดไข้ (เช่น พาราเซตามอล)

•   การผ่าตัด (FESS - Functional Endoscopic Sinus Surgery): ใช้ในกรณีที่เป็นไซนัสอักเสบเรื้อรังที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยา เพื่อขยายรูระบายของไซนัสให้กลับมาทำงานได้ตามปกติ
ข้อแนะนำสำคัญ: หากมีอาการไซนัสอักเสบนานเกิน 10 วัน หรืออาการแย่ลงหลังจากดีขึ้นแล้ว ควรปรึกษาแพทย์เพื่อประเมินว่ามีการติดเชื้อแบคทีเรียร่วมด้วยหรือไม่ และหลีกเลี่ยงการซื้อยาปฏิชีวนะมารับประทานเองโดยไม่ได้รับคำแนะนำจากแพทย์